Burcu Özkaya Günaydın
HATAY – Hatay’da gündem; Seçim ve deprem olarak iç içe ilerliyor. Maraş merkezli sarsıntılarda resmi sayıyla kıyaslandığında 50 bin kişi hayatını kaybederken Hatay için resmi bir rakam açıklanmadı. Depremin ilk haftasında Hatay Büyükşehir Belediye Başkanı Lütfü Savaş, katıldığı bir yayında depremde 20 bin kişinin hayatını kaybettiğini söyledi.
KENDİ SEÇİMLERİNDEN GELEN GÜCE TEPKİ YOK
Deprem nedeniyle 400 binden fazla kişinin geçici olarak şehri terk ettiği Hatay ili dışındaki seçmen sayısının 200 bin civarında olduğu tahmin ediliyor. İl dışına çıkanlar oy kullanmak için geri dönmezse partiler arasındaki milletvekili dağılımı çok değişecek. Hatay’ın seçim günlüğüne girmeden 2018 seçimlerinde hangi partinin kaç oy, kaç milletvekili kazandığına bir göz atalım.
2018 seçimlerinde 11 milletvekili çıkaran Hatay’da; MHP ve AK Parti’den oluşan Cumhur İttifakı, dördü AK Parti’den, ikisi MHP’den olmak üzere altı milletvekili seçti. CHP, ÂLÂ Parti, SP’den oluşan Millet İttifakı; CHP oylarıyla dört milletvekili seçerken, bu iki oluşumun dışında kalan HDP birini seçti. Depremin ilk günlerinde depremden etkilenen Adıyaman, Maraş ve Urfa’da olduğu gibi Hatay’da da seçmenlerden duygusal bir tepki gelirken şu anda bu anlamda önemli bir tepki yok.
Hatay’da AFAD çadır kentleri dışında, mahallelerde boş arazilerde ve parklarda vatandaşların dayanışma ağlarıyla kurduğu çadır alanları bulunuyor. Gayri resmi çadır alanlarından biri de İdeal Ocakları tarafından Antakya Asri Mezarlığı tarafında kurulmuş olan çadırkenttir. Burası genelde AK Parti-MHP seçmeninin yoğun olarak kaldığı bir çadır alanı. Birçoğunun meskeni tamamen yıkılırken, bir kısmı da ağır ve orta derecede hasar gördü. Burada kalanlar arasında saatler sonra enkazdan çıkanlar da var. Çadırkentliler, kendi ifadelerine göre Hatay’da 20 binden fazla kişinin hayatını kaybettiğini söylüyor. Hukuk Bürolarının yeme-içme, hijyen gibi birçok sorunu çözdüğüne, önümüzdeki dönemde en büyük sorunun sıcakla birlikte sinek ve haşere olacağına dikkat çekiyorlar.
‘REİS’İ EVLER YAPIYOR’
Böylesine büyük bir felaketin yaraları henüz sarılmamışken, konuşmak çok zor olsa da seçimi sormak gerekiyor. “Sence evler bir yılda yapılır mı?” Bahis sorusundan hızla seçime geliyor. Bu çadır kentte konuştuğum bir depremzede, konutların bir yıl içinde yapılacağını düşünüyor. “Nereden?” Kendisine sorduğumda şu cevabı alıyorum: “Çünkü yaparsa şef olur, ona güveniyorum. Hatay’da herkes muhalif değil. İlk sarsıntı anında uyum sorunu yaşandı. Hatay Valisinin de suçu var. Hatay’ın yıkıldığını bildirmedi. Hatta görevden alındı ve milletvekili seçilmemekle cezalandırıldı. Haber gelince her türlü yardım buraya geldi. Şimdi ‘evler yapacağım’ diyor, yapacak, inanıyorum. Bu yıkımı ondan başkasının kurtarabileceğini sanmıyorum. Karşı oy kullanabileceğim kimse yok.”
Ayrıca evi ve iş yeri yıkılan bir depremzede daha Tayyip Erdoğan’a oy vereceğini ve hükümetin kusurları olsa da yine de en uygun seçenek olduğunu düşünüyor. Devletin önce konut, sonra işyerleri için adım atacağını anlatan depremzede, “Tabi işlerin daha hızlı yürümesi için belediyenin de hükümetin de aynı partiden olması gerekiyor. Erdoğan neden yapıyor diyorum; tek karar verici, dağılma yok. Burada da işler daha hızlı olurdu.”
KONUT KONUSUNDA MUHALEFET ŞERHLERİ
Defne ilçesinde AFAD’ın yanı sıra vatandaşların kendi çabaları ve gönüllülerin desteğiyle kurdukları çok sayıda çadır alanı bulunuyor. Bu bölgeden çok kişi AFAD çadır alanına ya da konteyner kente gitmedi. Çadırını mahallesindeki parka, evinin önüne veya yakın köye kurdu. Sonuç olarak, Defne’de birçok gayri resmi çadır var.
6 Şubat depreminde ağır hasar gören Defne’de 20 Şubat’ta meydana gelen 6.4 büyüklüğündeki depremin ardından neredeyse sağlam yapı kalmamıştı. Bu çadır alanlarından birinde misafirdim. Defne’de daha çok muhalif kesimden insanların olduğunu söyleyebiliriz. Bu bölgede en çok CHP, İYİP, TİP, Yeşiller ve Sol Parti seçmeni var. Bu bölgede iktidara karşı yoğun bir öfke varken aynı zamanda bir tedirginlik de var. Özellikle muhalefet kesiminde bir daha evlerini alamayacaklarına dair bir tedirginlik var. Bunda yer olmaması nedeniyle şehir merkezinin boşaltılacağı ve konutların dağların eteklerinden indirileceği yönündeki olağan söylenti ve net bir açıklamanın olmamasının büyük etkisi var. Bu arada herkes tepkisini göstermek için seçimi bekliyor.
SEÇİM SONRASI YEMEK SORUNU
Antakya’nın Küçükdalyan bölgesinde bir mahalleyi ziyaret ettim. Burası Alevi nüfusun yoğun olarak yaşadığı bir mahalle. Evleri yıkılan halk kendi imkanlarıyla çadır alanı kurdu. Depremden önce komşu oldukları için herkes birbirini tanıyor. Uluslararası yardım kuruluşu Word Kitchen, bu çadır alanı dahil birçok noktaya yemek dağıtıyor. Çadır alanında konuşmamdan birkaç gün sonra (Ramazanın son haftası) Word Kitchen bölgeden çekilirdi. İnsanların en büyük sorusu “Şimdi yiyeceği nereden bulacağız?” konu buydu.
Hatay’da seçim sonrası gündeme gelecek en önemli konulardan biri de resmi olmayan çadır alanlarının gıdaya ulaşımı olacak. Kimin yanına otursam herkesin bir kaybı var. Aslında kimse konuttan, maldan bahsetmez, can kaybı yoksa ‘benim kaybım yok’ diyor. Eşini, kardeşini ve ablasını kaybeden ve ölümden son anda kurtulan depremzede, hem yakınlarını hem de çok sayıda hayvanını kaybettiğini söyledi. Kızının bayramdan sonra düğünü olacağını ancak üzüldüklerini anlattı: “Kızımın çeyizinin tamamı binada kaldı, çıkaramadık. Her şey bir yana tüm sevdiklerim ve akrabalarım ile güzel bir düğün yapmak isterim. Hayır, çok üzgünüz.”
‘ÖLÜMLER MÜDAHALE İLE ÖNLENEBİLİR’
Bu çadır alanında kalan depremzedeler, konutlarının bir yıl içinde yapılacağına inanmıyor. Alevi kesimin oyunun rengi CHP, Yeşil Sol ve TİP ekseninde. Muhalefet günlerdir unutulduklarını, enkaz altından çıkan sesleriyle sevdiklerinin ölümüne tanık olduklarını belirtiyor ve geç müdahaleden hükümeti sorumlu tutuyor. Bir depremzede, “Ölüm Allah’ın emridir, deprem Allah’tan geldi, deprem önlenemezdi ama çabuk müdahale edip ölümlerin önüne geçebilirlerdi. Hala mezar taşı bulamayanlar var, hala enkazdan çıkanlar var. Yaşadıklarımızı düşünürsek AKP’ye oy vermem” diyor.
Yüzde 90’ı Alevi olan Samandağ’da sağ parti hiçbir zaman fazla oy alamıyor. Depremde ağır yaralanan Samandağ’da vatandaşlar öfkeli. Evleri yıkılan ve çadırlarda kalan halk, depremin şokunu atlatamadan molozları çadır alanlarına dökme sorunuyla karşı karşıya kaldı. Nöbet tutarak sık sık hareket eden Samandağlılar, “Depremden sağ kurtulanlar tozdan ölecek” diyor. Samandağ’daki bu acı ve öfke iktidara karşı sandığa yansıyacak gibi görünüyor.
CHP: AMAÇ ALTINCI MİLLETVEKİLİ
Hatay’da partiler moloz, yıkım ve çadırların ortasında seçim çalışmalarını sürdürüyor. Kent genelinde her zaman nezih bir taban oyu bulunan CHP, bu seçimin amacını büyüttü. CHP Defne İlçe Başkanı Akın Parlakyıldız, hedeflerinin 6 milletvekili olduğunu söyledi. Havalimanı 17 Mayıs’a kadar kapatılan şehre giriş, karayoluyla sağlanacak. Mersin başta olmak üzere birçok noktadan seçmeni için otobüs kaldıracak olan CHP, seçmeni erkenden kente getirmeyi planlıyor.
2018 seçimlerinde HDP, Barış Atay’ı 108 bin oyla Meclis’e göndermeyi başardı. Onun halefi olan Yeşiller ve Sol parti bu yıl seçime girecek. Hatay’da Yeşiller ve Sol Partililer bir milletvekilinin garanti olduğunu, ikinci milletvekilinin zor durumda kalacağını söylüyor.
Alevi seçmenden oy alacak bir diğer parti ise TİP. TİP’in Hatay adayı Gezi direnişi avukatlarından Can Atalay. Mevcut milletvekillerinin canlı telaffuzlarıyla genç kesimi etkileyen TİP, deprem sürecinde Hatay’a ilk yardımı getiren taraflardan biri olduğu için kamuoyunda puan kazandı. Ama başka liste yaptığı için oyların bölüneceğini düşünen ve bu nedenle TİP’e tepki gösterenler de var.
DEPREM AK PARTİ’Yİ FAZLA ŞOK ETMEDİ
AK Parti-MHP ittifakının oy aldığı bölümün büyük bölümü diğer şehre gitmedi. O yüzden seçmen getirmek gündemlerinde değil. Çadır kent, köy ve mahalle ziyaretlerini içeren seçim çalışmaları devam ediyor. 2018 seçimlerinde 5 milletvekili çıkaran AK Parti’nin milletvekili sayısını koruyup koruyamayacağı bilinmez ancak bölgede büyük ölçüde sarsılmayacak gibi görünüyor. Çünkü sağ partilere oy veren depremzedelerin büyük çoğunluğu Hatay’ı hızla inşa etmenin yolunun yine sağ partilerden geçtiğine inanıyor.
